Verslag dialoogavond “Basiszekerheid”

11 okt Verslag dialoogavond “Basiszekerheid”

INTRODUCTIE
Op 11 oktober 2022 heeft de eerste Dialoogavond Basiszekerheid plaatsgevonden in Casa Casla. Deze avond is georganiseerd door Stadscoöperatie Almere en is inhoudelijk gezien mede voorbereid door de Werkgroep Basiszekerheid van de Partij van de Arbeid. De introducties zijn geïntegreerd in de dialoog.

Deelnemers
35 deelnemers namen deel aan twee dialoogsessies van 20-22 uur. Twee deelnemers namen op een geïnteresseerde manier online deel.

PROGRAMMA
De invulling van het programma is in samenspraak met de sprekers ter plekke aangepast. Hun inbreng van de sprekers is verweven in twee dialoogsessies: voor en na de pauze.

Opening
De secretaris van de Stadscoöperatie Almere (Elly Zeef) heet de deelnemers welkom en vraagt hen voor te stellen met naam en woonplaats. Tweederde is woonachtig in Almere en éénderde woont verspreid in Nederland.
Elly Zeef start het programma op onder het motto: indien ik wil leven in een samenleving waarin iedereen kansen krijgt, dan moet ik die zelf helpen opbouwen. Moderator Jacob Brobbel maakt haar motto concreet door als doel van de avond aan te geven dat het stapelen van waarheden, die worden ingebracht door de deelnemers, deze gestapelde waarheden dichter bij een gemeenschappelijke waarheid moeten brengen.

EERSTE DIALOOGSESSIE
In de eerste sessie brengen de deelnemers op een kritische maar ook constructieve wijze belangrijke onderwerpen naar voren. Zo wordt bij de start van de dialoog aangegeven dat basiszekerheid gezien moet worden als het financiële deel van bestaanszekerheid. Bestaanszekerheid betreft naast het inkomen, bijvoorbeeld ook veiligheid en ontwikkelmogelijkheden en maakt geen deel uit van deze dialoogavond.
Ervaring bij de deelnemers leert dat een basisinkomen van netto € 1.400 onvoldoende is om volwaardig mee te doen in de maatschappij. De persoonlijke energie gaat dan op aan het voldoen aan de financiële verplichtingen. Gevreesd wordt dat de verhoogde energiekosten (elektriciteit, gas) voor mensen met een laag inkomen niet betaald kunnen worden. Volgens het richtlijn EU zou deze richtlijn wel ongeveer voldoende moeten zijn. De richtlijn gaat uit van 60% van het mediane inkomen, dat is € 1.900 bruto per maand.

Vervolgens worden verschillende perspectieven op het basisinkomen naar voren gebracht. Bijvoorbeeld door te spreken over een te laag basisinkomen komt een belangrijk perspectief naar boven: er lijkt sprake van een gebrek aan financieel management. Financiële ondersteuning dat bijvoorbeeld gegeven kan worden door bijstand medewerkers. Volgens één van de deelnemers past dit niet binnen de huidige regelgeving; een andere deelnemer weet dat de regelgeving onlangs is aangepast. De ondersteuning in financieel management kan nu wel worden gegeven. Dit ter informatie.

Vervolgens komt uit de persoonlijke verhalen de kwaliteit van het huidige systeem naar voren. Het systeem kraakt, er moet aan te veel knoppen worden gedraaid om de basiszekerheid van mensen te bewerkstelligen.

Als derde perspectief op basisinkomen wordt het vertrouwen in de deugd van mensen en de onafhankelijkheid van mensen naar voren gebracht. Zullen mensen, economisch gezien, voldoende aan de slag gaan als ze een basisinkomen krijgen of vallen ze terug op het systeem in verband met repressie. De vraag wordt ook gesteld of mensen goed voor zichzelf en anderen kunnen en willen zorgen. De mogelijkheid wordt geschetst dat een basisinkomen niet alle problemen zal oplossen in een sociale samenleving. Met de vraag of vertrouwen als vertrekpunt voor een basisinkomen een belangrijke basis vormt voor een sociale samenleving gaan de deelnemers de pauze in.

TWEEDE DIALOOGSESSIE
Desgevraagd, wordt na de pauze allereest bevestigd dat het programma is aangepast en de inhoud van de presentaties, op een logische manier en in samenspraak met de sprekers, is ingepast in de dialoogsessies.

Vervolgens gaat de open dialoog verder. Expliciet stelt de moderator de vraag of we als groep op 11 oktober of in een volgende dialoogavond een route kunnen verzinnen, die kan leiden tot basiszekerheid voor iedereen. Enkele potentiële routes komen naar voren.

Laten we:

1. mensen met veel vermogen meer vermogens- en of vennootschapsbelasting laten betalen;
2. systemen veranderen door het aantal (toeslag)regelingen te verminderen. Nadeel is dat dit veel tijd kost. Gedacht wordt aan 10-20 jaar voordat de regelingen afgerond zijn;
3. systemen veranderen door ze op te heffen. Met de vrijgekomen gelden kunnen we iedere Nederlander € 600 geven en ieder huishouden € 400. De Partij van de Arbeid zou zich hiervoor hard kunnen maken. 
4. regelingen versimpelen door vooraannames weg te halen (vb. ik kies ervoor om voor mijn kind te zorgen en moet derhalve niet gezien worden als profiteur). Dit impliceert dat de participatiewet opgeheven zou moeten worden.   
5. negatieve inkomstenbelasting invoeren, hetgeen ongelijkheid in de samenleving nivelleert en vermogen eerlijker verdeelt;
6. een garantie van een Basisinkomen afgeven dat vrijheid voor zelfontwikkeling met zich meebrengt en geen voorwaarden kent. Dit voorstel is gebaseerd op vertrouwen. Starten bij groepen die nu al een uitkering krijgen zoals studenten met een basisbeurs, mensen met een bijstands-, arbeidsongeschiktheids- en/of een Wajonguitkering. Als alternatief kan er gestart worden met een selectie uit meerdere doelgroepen. 
7. bij punt 5 een koppeling maken met als uitgangspunt de Burgerbaan door uitkeringsgerechtigden één dag per week zelf in te laten vullen met zinvolle dagbesteding. Bekend is namelijk dat het merendeel van de mensen, en dus ook uitkeringsgerechtigden, al veel tijd besteden aan vrijwilligerswerk; 
8. nagaan of mensen voor zichzelf kunnen zorgen of ook ondersteuning nodig hebben; 
9. Basisinkomen koppelen aan een activiteit. Bijvoorbeeld met het instellen van de eerder genoemde Burgerbaan. 
10. een zogenaamde Minister van een Toekomstig systeem inzetten (zie Plekberaden.nl) en deze vragen welke route hij/zij als eerste wil bewandelen. Op de dialoog-avond bracht de door de moderator aangewezen Minister van de Toekomst meteen de Burgerbaan naar voren.

OPBRENGST VAN DE EERSTE DIALOOGAVOND
De tien hierboven genoemde routes vormen een mooi uitgangspunt voor een vervolgbijeenkomst. Een deel van de deelnemers wil graag in een dialoogavond een plan van aanpak maken voor één van de routes gericht op Basisinkomen, al of niet afgebakend naar een kansrijke doelgroep. Met de uitkomst kan daarna richting de gemeentelijke, landelijke en politieke organisaties worden gegaan. Deze deelnemers kunnen niet wachten om in actie te komen.
Een paar deelnemers kiezen ervoor om de Burgerbaan te lanceren in een gemeente. Zij willen een experiment in bijvoorbeeld Almere.

Uiteindelijk worden de uitgewerkte route(s) meegenomen naar een stadsbestuur. Als organisator is de Stadscoöperatie op zoek naar hanteerbare oplossingen. Daarvoor is een brede vertegenwoordiging uit de samenleving nodig en moeten we met een brede vertegenwoordiging komen tot de keuze van een concrete en behapbare route.

Voorgesteld wordt om eigen ideeën op post-its te schrijven en bij het verlaten van de dialoogavond op het raam te plakken. Hieraan wordt voor een deel gehoor gegeven. Het is 22.00 uur: tijd voor een naborrel.

NABORREL
In de naborrel wordt doorgepraat over de opbrengst van de avond, waarbij de gesprekken soms de verdieping ingaan en soms zich verbreden. Op zich hoort zo’n variatie in een nagesprek, maar het vraagt ook om een vervolg. Daarom zal in januari 2023 een vervolgsessie worden gepland, waarbij de bevindingen uit de eerste dialoogavond mee worden genomen.

REFERENTIES
Bregman, R. (2020). Gratis geld voor iedereen; hoe utopische ideeën de wereld veranderen. De Correspondent Damasio, A. (2018). De vreemde orde der dingen: het leven, het gevoel en het ontstaan van culturen. Wereldbibliotheek, Amsterdam.
Plekberaad Almere: www.ministerievandetoekomst.nl.
Werkgroep Basiszekerheid: youtube.com/watch?v=SMPHgor25Io&t=343s.